Egyptologie

Egyptologie was lange tijd het speelterrein van Franse, Britse en Amerikaanse archeologen-zo las ik vandaag op internet. Ik schrijf u dit in de 150e bijdrage aan dit deel van het blog. Zahi Hawass (62), de directeur van de Dienst voor Oudheden in Cairo, is de eerste wetenschapper die als Egyptenaar met een uitgesproken nationalistische reflex opkomt voor het onschatbare Egyptische erfgoed.Het Egyptische volk heeft volgens hem het recht om essentiele getuigenissen van zijn geschiedenis, zoals de Steen van Rosetta of de buste van Nefertiti, te zien. Hij vraagt dan ook vaak archeologische vondsten die in westerse musea tentoongesteld worden terug om in zijn eigen land te exposeren.

Eerste huis uit Jezus' jeugd in Nazareth gevonden

Archeologen hebben de resten van een huis opgegraven dat uit de tijd van Jezus' geboorte stamt-zo lezen we in het dagblad Trouw. Nazareth zou toen een afgelegen dorpje zijn geweest met ongeveer vijftig huizen. De Joodse bewoners waren niet rijk en verscholen zich soms in grotten voor de Romeinse indringers.

Cleopatra's tempel

Egyptische archeologen hebben donderdag een granieten pilaar van een tempel omhooggehaald uit het water van de Middellandse Zee. De tempel was onderdeel van het paleizencomplex van Cleopatra dat inmiddels verzonken ligt in de haven van Alexandrie.

Bernhard, schavuit van Oranje

Vanaf begin januari 2010 zendt de VPRO de serie 'Bernhard,schavuit van Oranje' uit, over het leven van de in 2004 overleden prins Bernhard. Daan Schuurmans speelt de jonge 'Benno', het script voor de serie werd geschreven door Tomas Ross. Het is een interessante serie, dunkt me, omdat het leven van prins Bernhard zo nauw verbonden is met de 20e eeuwse geschiedenis van Nederland; de jaren dertig, de crisistijd, de oorlog, de periode van de wederopbouw met de Greet Hofmans-affaire, verder de Lockheed-affaire uit 1976. De oude Bernhard wordt gespeeld door Eric Schneider. Vanavond zitten Daan Schuurmans en Tomas Ross in het programma 'Pauw en Witteman.' Kijken dus vanaf begin januari naar 'Bernhard, schavuit van Oranje.'

Archeologische vondsten in Lienden

Tijdens graafwerkzaamheden in Lienden zijn 54 sporen van graven ontdekt. Veertig graven waren intact. Ze zouden 150 tot 200 jaar oud zijn. Nader onderzoek is vereist. De menselijke resten zullen niet worden geruimd, maar alleen in kaart worden gebracht.

Teylers Museum Haarlem bestaat 225 jaar

Het Teylers Museum in Haarlem bestaat dit jaar 225 jaar. Nog in mei j.l. was ik in dit oudste museum van Nederland. Het is een bezoek meer dan waard en herbergt een zeer mooie collectie artistieke en wetenschappelijke objecten en voorwerpen, waaronder ook erg prachtige tekeningen en daarnaast fossielen. Mocht u dus ooit in Haarlem zijn, ga een bezoek aan het Teylers dan niet uit de weg. Het is echt een aanrader!

Armando koninklijk onderscheiden

De 80-jarige kunstenaar Armando is door koningin Beatrix onderscheiden met de Eremedaille voor Kunst en Wetenschap voor zijn werk als beeldend kunstenaar, schrijver, film- en documentairemaker. De eremedaille wordt door het Koninklijk Huis toegekend aan personen met uitzonderlijke verdiensten op het gebied van kunst en wetenschap. Eerder kregen onder anderen choreograaf Jiri Kylian en schrijfster Hella Haasse de onderscheiding. Over Armando schreef ik vorig jaar nog op dit blog in verband met de brand in zijn museum.

Klimaattop Kopenhagen

Het aftellen is begonnen. Nog een paar dagen en dan begint de klimaattop in Kopenhagen. Van 7 tot 18 december wordt daar de belangrijkste VN-top sinds Kyoto(1997) gehouden. Het is van belang dat dan knopen worden doorgehakt, want het ijs smelt door de opwarming van de aarde en door het smelten van het landijs stijgt de zeespiegel. Ook is er door de klimaatverandering grote droogte in vooral Afrika. Laten we dus hopen dat door de top in Kopenhagen een verandering in het klimaatbeleid van de grote mogendheden tot stand komt. In de zomer van 1987 bezochten wij Kopenhagen.

Ramses Shaffy (1933-2009) overleden

Gisteren is op 76-jarige leeftijd de raskunstenaar en levenskunstenaar Ramses Shaffy in Amsterdam overleden. Hij maakte in de jaren zestig en zeventig naam als zanger van het Nederlandse chanson. Shaffy was niet alleen bekend van zijn muziek, maar hij stimuleerde met zijn Shaffy Chantant ook poezie en cabaret. Verder schilderde hij en acteerde hij ook. Van 1955 tot 1963 speelde hij bij de Nederlandse Comedie. Ramses werd op 29 augustus 1933 bij Parijs geboren als zoon van een Egyptische diplomaat en een Russische gravin. Ik herinner me Ramses vooral van zijn liedjes uit de sixties en seventies, waaronder 'Sammy' en 'Pastorale', dat hij met zijn vriendin Liesbeth List opnam. Ik weet nog dat deze liedjes door de radio schalden toen ik nog een kind was.

Bernhard onderkoning Indonesie?

Prins Bernhard zou in 1950 betrokken zijn geweest bij pogingen tot wapenhandel en een staatsgreep in Indonesie. Dat schrijven journalist Jort Kelder en historicus Harry Veenendaal in hun vandaag te verschijnen boek. Historicus Cees Fasseur is niet onder de indruk. Het valt in de categorie niet te bewijzen beschuldigingen aan het adres van de prins, ook al denken Kelder en Veenendaal te weten hoe het zit.

Bokkenrijders hebben nooit bestaan

De 18e eeuwse bendes die rond reden op bokken en Limburg onveilig maakten, hebben nooit bestaan. Het is slechts een legende. Banditisme bestond wel in het Limburg van de 18e eeuw, maar dit werd vooral veroorzaakt door kleine bendes.De angst was groot in Limburg en omdat overvallen op tal van plaatsen gebeurden, kregen de mensen de gedachte dat rovers zich op bokken door de lucht verplaatsten. Daarover fantaseerden met name rijke boeren die bang waren voor de arme 'bokkenrijders'.

Ad van Liempt wint Beeld en Geluid Oeuvre Award

Ad van Liempt (1949) heeft de Beeld en Geluid Oeuvre Award 2009 gewonnen. Van Liempt is bekend van NOS-laat, de voorloper van Nova. Van deze laatste rubriek was hij enkele jaren hoofdredacteur. Van Liempt werkte verder samen met Lou de Jong in 1989 aan een tweede, vernieuwde versie van de serie 'De Bezetting.' Verder bedacht hij het onvolprezen 'Andere Tijden en is hij laatstelijk verantwoordelijk voor de serie 'De oorlog'. In 2007 won Koos Postema de Oeuvre Award, terwijl Mart Smeets in 2008 de prijs in de wacht sleepte. Hulde aan Van Liempt!

Dagboek uit kamp Vught gepresenteerd

In de Hollandsche Schouwburg, de plaats waarvandaan joodse mensen in de oorlog werden weggevoerd, is van de week het dagboek gepresenteerd van Klaartje de Zwarte-Walvisch. Zij was een naaister die in 1943 werd opgesloten in kamp Vught. Een paar maanden later werd ze vergast in Sobibor. Ze beschrijft in het dagboek de periode vanaf haar arrestatie tot haar aankomst in Westerbork, 3 1/2 maand later. Op teletekst las ik zondag dat er tot nu toe twee dagboeken uit kamp Vught bekend waren. Het dagboek van Klaartje werd gevonden bij het maken van de tv-serie 'De oorlog', een serie die ik met grote belangstelling en interesse bekijk iedere week.

Dagboeken oorlogscorrespondent Bean online

De oorlogsdagboeken van de correspondent voor Australische media tijdens de Eerste Wereldoorlog Charles Edward Woodrow Bean staan online. Het zijn 280 dagboeken en zij vormen de beste primaire bronnen van 'The Great War'-aldus archivaris en archiefonderzoeker Eric Hennekam op zijn blog.

Marita Mathijsen houdt Huizinga-lezing 2009

Gisteren met belangstelling het Cultureel supplement van NRC-Handelsblad doorgelezen. Daarin stond onder meer te lezen dat Marita Mathijsen, hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde, dit jaar in de Leidse Pieterskerk de Huizinga-lezing gaat houden. Ze zal spreken over historische sensatiezucht. 'Geschiedenis is in de mode',zegt ze,'als kermisattractie.' En daar valt natuurlijk wel iets voor te zeggen. Je kunt geen krant of tijdschrift openslaan of er is wel over een of andere gedenkwaardige gebeurtenis uit een ver dan wel nabij verleden te lezen. Herdenken om het herdenken. Ikzelf doe daar- eerlijk gezegd- ook wel een beetje aan mee. Zij het dat mijn historische belangstelling niet iets is van de laatste tijd, maar al wat verder teruggaat in het verleden. En dan is het ook nog eens zo dat geschiedenis gelukkig niet meer iets is van alleen een elite, maar ook breder aan een groter publiek wordt aangeboden. Dat is alleen maar winst, dunkt me. Gelukkig erkent Mathijsen dat ze provoceert. Ik kan nu al niet wachten op haar lezing.

Balkenende frustreert onderzoek nationale Ombudsman

Balkenende frustreert het onderzoek dat de nationale Ombudsman doet naar het Kabinet der Koningin in de kwestie-De Roy van Zuydewijn. Over deze kwestie is sinds 2003 veel te doen geweest. De ex-man van prinses Margarita zou zowel zakelijk als prive zijn tegengewerkt door het koninklijk huis en door het kabinet der Koningin in het bijzonder. Ieder mag daar het zijne van denken. Maar dat er nu een onafhankelijk onderzoek is gekomen naar deze zaak, schept op termijn alleen maar duidelijkheid lijkt me. De houding van Balkenende is hoogst bedenkelijk en dubieus en roept in mijn opvatting alleen maar extra vragen op. Hij beweert dat het Kabinet der Koningin geen bestuursorgaan is en dat de Ombudsman alleen onderzoek mag doen naar bestuursorganen. Zo frustreert hij het onafhankelijk onderzoek.

Val Muur herdacht

Vandaag wordt in Berlijn herdacht dat twintig jaar geleden de Muur viel. Dat gebeurde op 9 november 1989. Nu is de 9e november toch al een historische dag in de Duitse geschiedenis. Op 9 november 1918 vluchtte de Duitse keizer Wilhelm, in 1923 was er de putsch van Hitler in de Burgerbraukeller en in 1938 vond op 9 november de Reichskristallnacht plaats, het eerste grote pogrom tegen joden in Duitsland. 9 november 1989-9 november 2009. Michail Gorbatsjov is in Berlijn vandaag, evenals Lech Walesa, tal van staatshoofden en regeringsleiders en ook Hillary Clinton, secretary of state van de Verenigde Staten. Grote afwezige vandaag is Helmut Kohl, de kanselier van de eenwording van Duitsland. Hij heeft om gezondheidsredenen afgezegd.

Oudste stadsmuur Deventer blootgelegd

Grote delen van de middeleeuwse stadsmuur rond de binnenstad van Deventer zijn opgegraven. Daaronder ook de tufstenen toren. Deze is groter dan gedacht en dateert uit de 13e eeuw.

Prins Bernhard had eigen gebedsgenezer

Prins Bernhard (1911-2004) heeft na zijn ongeluk bij Diemen in 1937 de Brits-Indische magnetiseur Pranananda geraadpleegd. 'Het beeld van een nuchtere, down-to-earth prins klopt dus niet helemaal', aldus ook Gerard Aalders van het NIOD. Vanavond zendt het actualiteitenprogramma Netwerk een item uit over Bernhard en de Brits-Indische gebedsgenezer. Pranananda is omstreden omdat hij in de oorlog collaboreerde met Hitler-Duitsland.

Vorstengraf in Oss ontdekt

In Oss is een tweede vorstengraf ontdekt door archeologen. Het beroemde vorstengraf in Oss werd in 1933 opgegraven. Het nieuwe graf uit de vroege Ijzertijd is pas geleden ontdekt. Het is niet veel kleiner dan het eerste graf.

4000 jaar oude menselijke resten gevonden

Archeologen hebben in het oosten van Duitsland menselijke resten gevonden van vermoedelijk zo'n 4000 jaar oud. Er is een groep van acht graven gevonden, waaronder die van een vrouw in zittende positie.

'Bewaar het bodemarchief van de Antillen'

'Bewaar het bodemarchief van de Antillen, want onder de grond ligt de geschiedenis.' Dat vindt Corinne Hofman, professor in de Caribische archeologie aan de Universiteit van Leiden. Hofman is al sinds de jaren'80 bezig met archeologisch onderzoek op de Antillen.'Archeologisch onderzoek gebeurt wel, maar niet genoeg', aldus Hofman.

'Neanderthaler had sex met moderne mens'

Neanderthalers hebben vrijwel zeker geslachtsgemeenschap gehad met moderne mensen. De vraag is alleen of het sexuele contact ook van invloed was op de evolutie van de mens. Onduidelijk is of Neanderthalers en moderne mensen samen ook nageslacht hebben verwekt.

Sociaal-democraten redden tot drie keer toe monarchie

Tot drie keer toe redden sociaal-democraten in het recente verleden de monarchie. Drees, Den Uyl en Kok verdedigden de monarchie toen deze in een crisis verkeerde. Drees in de Greet Hofmans-affaire(1956), Den Uyl in de Lockheedaffaire (1976) en Kok in de Zorreguieta-affaire (2001). Gek, maar het waren steeds socialisten die de monarchie voor veel onheil behoedden. En dat terwijl SDAP-leider Troelstra in 1918 Wilhelmina na een revolutiepoging toch echt nog van de troon wilde stoten. Befaamd is het optreden van Den Uyl in de Lockheedaffaire geworden. Hij dwong hiervoor alom respect af en toonde zich een waar staatsman in deze zaak. De bijlagen bij het Lockheedrapport hield hij geheim (Northrop-affaire) omdat er anders een strafrechtelijk onderzoek naar prins Bernhard zou zijn gekomen. Dan zou Juliana zijn afgetreden en had Beatrix niet willen opvolgen. Dit kwam vorig jaar naar buiten toen de biografie van Den Uyl werd gepresenteerd. Volgens Peter Rehwinkel, staatsrechtgeleerde, opereerde Den Uyl vrij solistisch in de Lockheedzaak. In de afronding van de zaak werd zoveel mogelijk aan Den Uyl overgelaten door de ministers in het kabinet. Ten tijde van de kwestie- Irene in 1964 onder Marijnen was dit nog anders geweest.Den Uyl had een heel hechte band met koningin Juliana en ook de verhouding tussen Drees en Juliana was een heel hechte. Als het erop aankomt staan sociaal-democraten dus pal achter de monarchie in tijden van crisis en dat mag toch opmerkelijk heten!

Anna Bavelaar-van den Eijkel (1909-1979)

Op 4 november a.s. is het 100 jaar geleden dat onze grootmoeder Anna Bavelaar-van den Eijkel aan de Kortkade te Rijnsburg het levenslicht zag. Ik zal hierbij a.s. 4 november stilstaan. Maar ook vandaag wil ik al even schrijven over onze Rijnsburgse grootmoeder. Zij was soms wat grof in de mond, ietwat boers. Maar toch- en dat is mijn mening- had ze een goed hart. Vandaag wil ik iets schrijven over haar leven aan het eind van de jaren twintig van de vorige eeuw. Het jaar 1927 bracht weinig verandering in het gezin en de leefomstandigheden van Anna. Anna hield nauw contact met haar vriendinnen, mogelijk heeft ze die zomer meegeholpen met het pellen van de bollen en daarnaast zal ze haar moeder hebben geholpen met het huishouden. Onduidelijk is of Anna enig zakgeld heeft ontvangen van haar ouders. Dit lijkt voor de hand te liggen. Zeker is wel dat Anna rond 1928 enige tijd gewerkt heeft als dienstbode bij notaris Stumpel aan de Leidse Hooigracht. Ze moest daar onder meer de lange gangen onderhouden, hetgeen tamelijk zwaar werk was. Ze zou hier met name op vrijdagochtenden werkzaam zijn geweest, waarmee ze ongeveer een gulden verdiende.

Restanten oude boerderij uit het jaar 1000 gevonden

Archeologen hebben bij graafwerkzaamheden op de Grote Markt in Groningen de restanten van een boerderij uit het jaar 1000 gevonden. Ze vonden onder andere houtrestanten van palen van een hooiberg. Afgelopen 1 oktober werd dit gemeld.

Filmsymposium 'Propaganda! Regie van oorlog en vrede'

Morgen, 18 oktober 2009, vindt in Amsterdam een symposium plaats. Het wordt georganiseerd door het NIOD en het Centrum voor Holocaust- en Genocidestudies. Het Pathe Tuschinski bioscooptheater zal in het teken staan van historische en hedendaagse propaganda. De antisemitische film 'Jud Suess' uit 1940 zal worden vertoond. De NIOD-onderzoeker David Barnouw en de journalist Joris Luyendijk geven uitleg bij hedendaagse en historische propaganda.

Brieven Vincent van Gogh online

Het Van Gogh Museum heeft dinsdag een boek en een website gepresenteerd die voor het eerst alle werken tonen waarnaar de kunstenaar in zijn brieven verwijst. Van Vincent van Gogh zijn 813 brieven bewaard, grotendeels gericht aan zijn broer Theo die hem financieel ondersteunde. Verder zijn er nog 80 brieven die aan de kunstenaar waren gericht.

Willem Kloos (1859-1938): 'Mijn grootste geluk ging in nevelen heen'

Willem Kloos, dichter en criticus, was de grote man achter de 'Tachtigers', de literaire stroming die in de jaren tachtig van de 19e eeuw wilde afrekenen met de domineesliteratuur van met name Nicolaas Beets en andere schrijvers uit het begin van de 19e eeuw.Kloos wordt gezien als een gestoorde dichter. Hij stortte in 1893 zowel lichamelijk en geestelijk volledig in en was toen al jaren zwaar aan de drank.In 1886 schreef Kloos daar zelf over: 'dat ik in mezelf een hoop dooreen warrelende geluiden verneem, die toch geen geluiden zijn en die zich telkens tot menschenstemmen ontwikkelen, die toch niet spreken, schreeuwende, scheldende, vragende, vermanende menschenstemmen zonder woorden.' De oplossing volgens Kloos: 'Ik schonk mij een klein glaasje rum in en dronk het in een teug halfleeg, een zeer geringe hoeveelheid alcohol dus, en zie, opeens was ik weer normaal.' In 1894 publiceerde hij nog zijn Verzen en in 1896 veertien jaar literatuurgeschiedenis. In 1895 werd hij opgenomen in het sanatorium van Jelgersma,' De Vogel- en plantentuin' in Arnhem. Jelgersma schreef in een brief aan Willem Witsen over Kloos:' Hij was een dronkaard van de ergste soort, die de geestelijke en lichamelijke degeneratie en tekenen daarvan in overvloed bij zich droeg.' De huisarts die Kloos in het sanatorium van Jelgersma bezocht, besluit tot een gedwongen opname in Paviljoen 3, de psychiatrische afdeling van het Amsterdamse Wilhelmina Gasthuis. Daar snijdt Kloos in een isoleercel met een glasscherf zijn polsen door.
Kloos deed meerdere zelfmoordpogingen. Zijn huwelijk met Jeanne Reyneke van Stuwe redt hem uiteindelijk van de ondergang. Hij raakt van de drank af en heeft niet langer last van 'delieren'. Kloos geeft zijn bestaan als 'bohemien' op en begint een leven als braaf en gerespecteerd burger. Maar met zijn populariteit is het dan na 1900 ook een tijdlang gedaan. Toch bereikt hij ondanks zijn psychiatrische verleden een respectabele leeftijd, hij overlijdt in 1938. Er bestaat een geluidsopname van Kloos uit 1934, waarin hij mensen bedankt die hem hebben bedacht bij zijn 75e verjaardag. Een werkelijk unieke opname, waarbij Kloos welhaast lijkt te zingen. Willem Kloos (1859-1938), een schrijver en dichter die net als onze betovergrootvader Denijs van den Bos in 1859 het levenslicht zag. Jammer dat Kloos niet meer zo wordt gelezen. Misschien kan de verschijning van een biografie over hem hem weer onder de aandacht van het lezend publiek brengen en hem die plaats in de literatuurgeschiedenis geven die hij zo zeer verdient.

Nobelprijs voor de Vrede naar Barack Obama

De Nobelprijs voor de Vrede, de belangrijkste internationale vredesprijs, gaat dit jaar naar de Amerikaanse president Barack Obama. Hij krijgt de prijs vanwege zijn enorme diplomatieke verdiensten. Vanwege zijn oproep en inspanningen om kernwapens de wereld uit te ruimen, vanwege zijn Midden-Oosten-politiek en zijn toenadering tot de moslimgemeenschap in de wereld. Mensen die eerder de Nobelprijs voor de Vrede kregen zijn Willy Brandt, Henry Kissinger, Nelson Mandela en Jimmy Carter.

Kapitein Beagle directe afstammeling Willem van Oranje

De kapitein van het schip 'De Beagle' waarmee Charles Darwin in de jaren dertig van de 19e eeuw de wereld over voer, blijkt een rechtstreekse afstammeling van onze Vader des vaderlands Willem van Oranje. Robert FitzRoy, zoals de kapitein heette, zit in de rechtstreekse bloedlijn van onze Willem. A.s zondag zal de VPRO-televisie hieraan aandacht besteden. FitzRoy is nog meer verwant aan onze Vader des Vaderlands dan koningin Beatrix.

De monarchie onder vuur

De monarchie ligt onder vuur. Niet dat we van vandaag op morgen op stel en sprong een republiek zullen krijgen, maar kritiek is er wel op de leden van het Koninklijk Huis en op hun functioneren.Kroonprins Willem-Alexander krijgt kritiek als het gaat om de bouw van zijn vakantiehuis in Mozambique, als het gaat om het verbod dat hij eiste op publicatie van vakantiefoto's uit Argentinie deze zomer en om zijn positie binnen de Nederlandsche Bank.Soms lijkt het er op dat de kroonprins wel de lusten, maar niet de lasten van zijn positie wil dragen. PVV-leider Wilders zet vraagtekens bij de begroting voor het Koninklijk Huis en vraagt zich af of de Koningin in deze tijd van crisis niet ook moet inleveren. Verder heeft de Kamer kritiek op fiscale constructies van prinses Christina die via paleis Noordeinde lopen. Al met al dus nogal een lijst van kritiek. De Bond van Oranjeverenigingen heeft zich nu ook gemengd in de discussie en zegt dat de kroonprins zich misschien toch maar moet terugtrekken uit het project in Mozambique. Ook zegt de Bond dat er een debat over de uitgaven voor het Koninklijk Huis moet komen. Emeritus Hoogleraar Staatsrecht Jan Vis heeft gezegd dat leden van het Koninklijk Huis tegenwoordig gewone, bekende Nederlanders zijn geworden en dat het lijkt alsof ze in een soap meespelen. Zo kunnen ze na een periode van grote populariteit, ook weer snel in ongenade vallen bij het grote publiek.

Amfitheater bij Rome ontdekt

Britse archeologen hebben bij Rome in een vroegere havenstad de resten van een Romeins amfitheater opgegraven. Hier hebben mogelijk de Romeinse keizers Trajanus (98-117) en Hadrianus (117-138) van gevechten tussen gladiatoren en dierengevechten genoten. Dit stond te lezen in de voormalige verzetskrant 'Het Parool'.

Volksrepubliek China 60 jaar

Het is vandaag, 1 oktober 2009, 60 jaar geleden dat 'Grote Roerganger' Mao de Volksrepubliek China uitriep voor een menigte van 1 miljoen Chinezen in Peking. Vandaag wordt dat in China herdacht. De periode van 60 jaar Volksrepubliek China valt overigens uiteen in twee perioden van 30 jaar: 1949/1979 en 1979/2009. De eerste periode is de periode van het orthodoxe communisme en het isolement, al werd in 1972 door de ontmoeting van Mao met de Amerikaanse president Nixon de deur naar het Westen voorzichtig opengezet. In 1958 was er de Grote Sprong Voorwaarts, de grote industrialisatiecampagne in China met de oprichting van volkscommunes. Honderdduizenden Chinezen kwamen om tijdens de hongersnood in die dagen. Vanaf 1966 was er de Culturele Revolutie onder leiding van Mao, een campagne van indoctrinatie en sociale repressie. Die revolutie heeft geduurd tot de dood van Mao in 1976. De volgende dertig jaar was er een van de opening naar het westen en het toestaan van kapitalisme in het nog altijd communistisch geregeerde land. Voor dit beleid was Deng Xiaoping grotendeels verantwoordelijk. China is dankzij de economische vooruitgang van de laatste dertig jaar een machtig land geworden, ook militair en momenteel speelt China een belangrijke rol in het weer vlottrekken van de wereldeconomie in de periode van recessie die we nu kennen. 60 Jaar Volksrepubliek China, ik hoop het land ooit nog eens te bezoeken.

Beelden Anne Frank via YouTube te zien

De Anne Frank Stichting heeft een eigen YouTube Kanaal gelanceerd met daarop bewegende beelden van Anne Frank. Ook zijn getuigenissen van onder meer vader Otto Frank en 'steun en toeverlaat' Miep Gies te zien. De Anne Frank Stichting wil nog meer getuigenissen op het kanaal plaatsen. Volgend jaar bestaat het Anne Frank Huis als museum precies 50 jaar. Gaarne aanbevolen!

Resten aboriginals terug naar Australie

Minister Plasterk van Onderwijs heeft gisteren de resten van Aboriginals die een eeuw geleden in Nederland terechtkwamen voor antropologisch onderzoek aan Aboriginaloudsten en de Australische ambassadeur overhandigd. De stoffelijke resten waren in het bezit van het LUMC in Leiden. Voorouderverering speelt een belangrijke rol in de religie van Aboriginals en het is dan ook zaak dat overleden Aboriginals in Australie hun laatste rustplaats vinden.

Schedel Hitler blijkt van jonge vrouw

De schedel van Adolf Hitler, die in 1946 door de Russen nabij de bunker van de Fuehrer werd gevonden, blijkt van een jonge vrouw te zijn. Dit hebben Amerikaanse onderzoekers ontdekt na DNA-onderzoek. Het zou nu kunnen gaan om de schedel van Eva Braun, Hitler's vriendin en latere vrouw, maar zeker is dit niet. Bij de bunker in Berlijn vielen in de laatste dagen van de oorlog talloze slachtoffers.

Grote Angelsaksische schat gevonden

Een grote Angelsaksische schat is in Engeland gevonden door een schattenjager. De schat is afkomstig uit de 7e eeuw. Er zijn gouden en zilveren zwaardversieringen gevonden evenals kruizen en andere voorwerpen. De Angelsaksen heersten van de 5e eeuw tot de Normandische inval in 1066 over Engeland.

Duitse brief aan prins Bernhard

In september 1939 was het nog niet de bedoeling van Duitsland om Nederland te bezetten. Duitsland overwoog toen wel Nederland te betrekken bij het aanvalsplan voor West-Europa. Aanvankelijk vroegen de Duitsers om een doortocht via Limburg naar Belgie. Dit schrijft Tobias van Gent in zijn proefschrift dat deze week door hem werd verdedigd. Franz Halder, chef van de Duitse generale staf, richtte zich voor die doortocht in oktober 1939 per brief aan prins Bernhard. De brief is echter nooit gevonden. Van Gent had prins Bernhard bij leven nog naar de brief gevraagd, maar deze kon zich niet herinneren ooit zo'n brief ontvangen te hebben. De brief heeft geen effect gehad en het antwoord van de prins zou ook negatief zijn geweest.

Historisch schip uit Ij geborgen

Het laatste deel van een historisch schip is in het Buiten-Ij bij Amsterdam geborgen. Het zogeheten waterschip is daar rond 1600 gezonken. In 2007 werd het ontdekt. Volgens archeologen werden waterschepen vroeger gebruikt als vissersboot of sleepboot.

Batavieren 'Romeinser' dan gedacht

De Bataven of Batavieren waren 'Romeinser' dan tot dusver is aangenomen. Ze ruilden hun eigen cultuur graag in voor die van de Romeinen. Het beeld van de 'ruwe barbaren' klopt dus niet. Ze namen gewoonten, gebruiken en voorwerpen over van de Romeinen. Zo betrokken ze textiel van de markt, gebruikten ze Romeins eetgerei en ook Romeinse make-up-flesjes en spiegels. Zelfs op het platteland, waarvan tot dusver werd aangenomen dat daar de oude inheemse gebruiken van de Bataven langer standhielden. Ze bleven wel in hun eigen houten boerderijen wonen, maar namen dus wel de Romeinse cultuur over. Door oorlogen en ontvolking verdwenen de Batavieren in de 3e of 4e eeuw na Christus uit ons land.

Frits Thors vandaag 100

De grijze eminentie van het NTS-journaal is vandaag 100 jaar geworden. Frits Thors werd in 1909, vandaag 100 jaar geleden geboren. In 1928 begon hij zijn omroeploopbaan bij de AVRO. In de oorlogsjaren handelde hij in papiertouw omdat hij weigerde voor de gelijkgeschakelde omroep te werken. Na de oorlog heeft hij nog voor Herrijzend Nederland gewerkt en ook was hij - en daar zullen de meeste mensen hem zich van herinneren- van 1965 tot 1972 het gezicht van het NTS-journaal. Avond aan avond las hij in onberispelijk Nederlands het journaal. Ik zie hem nog op ons oude televisietoestel in de jaren zestig in ons kleine huisje in de Van der Tasstraat. Gek dat zulke beelden je nooit meer verlaten!

Gek,slecht en droevig

Lisa Appignanesi heeft een boek het licht doen zien dat gaat over gekte: 'Mad, bad and sad'. Een studie over 200 jaar vrouwen en psychiatrie. Tegenwoordig krijgen 'geesteszieken' pillen tegen gekte, 60 jaar geleden werden ze ingespoten met grote hoeveelheden insuline en eind 19e eeuw geloofden vele psychiaters in de helende werking van telepathie. Het boek begint met het verhaal van Mary Lamb, een schrijfster die in 1796 haar moeder doodstak en vervolgens gek werd verklaard. Opvattingen over gekte zijn in de loop van de geschiedenis steeds gewijzigd. Ook andere vrouwen worden vermeld: de 19e eeuwse dichteres Elisabeth Barret Browning, Marilyn Monroe, de icoon uit de vijftiger jaren die jarenlang in psychoanalyse was maar uiteindelijk toch zelfmoord pleegde. En niet te vergeten Britney Spears. Een fascinerend boek dus: 'Gek, slecht en droevig. Geschiedenis van vrouwen en psychiatrie van 1800 tot heden.'

Henry Hudson-herdenking: 1609-2009

400 Jaar geleden, op 6 september 1609, ontdekte Henry Hudson het huidige Manhattan. Hij bereikte het gebied met zijn schip 'De halve Maan'. De Nederlanders van destijds brachten Nieuw Amsterdam, zoals ze de plaats noemden 'openheid, tolerantie en ondernemerschap.' Prins Willem-Alexander en prinses Maxima verblijven nu zes dagen in New York vanwege die Hudson-herdenking. In 1959 was de toenmalige kroonprinses Beatrix in hetzelfde New York, toen vanwege de 350-jarige herdenking. Ze had toen onder meer een ontmoeting met president Eisenhower.

Stadsarchief Keulen

Tot op heden kon 85 procent van de archiefbestanden in Keulen geborgen worden door de brandweer. Dat is meer dan waarop eerder dit jaar nog gehoopt werd. Alleen zijn nog delen van de nalatenschap van Heinrich Boll en anderen niet volledig geborgen. Op 3 maart 2009 stortte het historische archief, het geheugen van Keulen, in. Restauratie van de archiefbestanden zal wellicht 30/50 jaar in beslag nemen.

Geert Wilders heeft Indische roots

Vandaag verscheen het weekblad De Groene Amsterdammer met daarin een artikel van dr. Lizzy van Leeuwen over de Indische roots van Geert Wilders. Van Leeuwen betoogt onder meer dat Wilders het lot van zijn grootouders wil wreken. Zijn grootvader was ambtenaar in Indie die ongeschikt werd geacht voor zijn functie en daardoor aan de bedelstaf is geraakt. Wilders zou hieraan revanchistische ideeen hebben overgehouden. Om zijn Indische afkomst echter te verhullen, zou hij zijn haar verven en opbleken. Leden van de Indische gemeenschap zouden in de jaren dertig van de 20e eeuw ook sterk nationalistische ideeen hebben gehad. Van Leeuwen wil de roots van Wilders schetsen en zijn biografische achtergrond schilderen en kleur geven. Toch wel interessant!

Blanke Europeaan ontstond 5500 jaar geleden

Zo'n 5500 jaar geleden is de blanke Europeaan pas ontstaan in de gebieden die we nu aanduiden met Scandinavie of Duitsland. Dat concluderen Noorse onderzoekers in een nieuw verschenen studie. Dat Europeanen blanker werden had te maken met het feit dat ze hun bestaan van jager-verzamelaar in de jaren 3500 v. Chr. opgaven voor een bestaan als landbouwer. Landbouwvoedsel bevatte veel minder vitamine D dan het eten van de jager-verzamelaar; dat bestond vooral uit veel vis. Door het tekort aan vitamine D werden veel kinderen met blond haar en blauwe ogen geboren. Het tekort aan vitamine D moest door het lichaam zelf worden aangevuld en dat kan alleen als er voldoende UV-stralen uit zonlicht op de huid schijnen. Een blanke huid kan dat efficienter dan een donkere huid. Zo kwamen er in de noordelijke gebieden veel blankere mensen dan in de zuidelijker gelegen gebieden.

De reis van de Beagle

Vandaag kiest het schip 'De stad Amsterdam' het zeegat vanuit de haven van Plymouth. Het gaat om het project 'Beagle-in het kielzog van Darwin'. Men gaat in acht maanden om de wereld varen en alles is via internet, radio en televisie te volgen. Het is dan ook een multimediaal project. Hoe staat de aarde ervoor? Hoe staat het met de klimaatverandering? En wat is de toekomst van alle soorten op aarde? Een schitterend project waaraan tal van wetenschappers en kunstenaars deelnemen.

400 Jaar handelsbetrekkingen Nederland-Japan

In het kader van 400 jaar handelsbetrekkingen met Japan (1609-2009) bezoeken prins en prinses Akishino van Japan Nederland. Zij brachten gisteren met prins Constantijn en prinses Laurentien een bezoek aan de Koninklijke Bibliotheek en het Nationaal Archief in Den Haag.

Edward Kennedy (77) overleden

Als gevolg van een hersentumor is de 77-jarige 'liberal lion' uit de Kennedy -dynastie, senator Edward (Ted) Kennedy overleden. Hij was de laatste van de vier Kennedy-broers die nog in leven was. Een broer verongelukte tijdens de Tweede Wereldoorlog, John, de Amerikaanse president werd vermoord, evenals zijn broer Robert. De presidentiele aspiraties van Edward werden in 1969 in de kiem gesmoord toen hij betrokken raakte bij een ongeluk bij Chappaquiddick. Daar raakte zijn auto te water. Zelf overleefde hij het ongeval, maar zijn medepassagiere verdronk. Pas een dag later meldde Kennedy dit aan de politie. Vorig jaar sprak Ted nog op de Democratische Conventie.

Inflatie in de republiek van Weimar (2)

Oorzaken van de Duitse inflatie
Interne factoren
In de visie van de niet-Duitse economen en theoretici werd de kiem voor de inflatie al tijdens de oorlog gelegd. Het was in die jaren dat de overheid, in de verwachting de oorlog te winnen, grote hoeveelheden geld liet drukken ter bekostiging van die oorlog. De inflatie van na 1919 moet in hun ogen daarom ook verklaard worden uit het financieel-economisch beleid, zoals de Duitse overheid dat sinds de Eerste Wereldoorlog gestalte had gegeven. Met klem wijst men op de kwalijke gevolgen van monetair financieren. Nadat de oorlog in 1918 beeindigd was, was het begrotingstekort enorm hoog opgelopen. Voor een belangrijk deel kwam dit tekort voort uit de stijging van de sociale uitgaven, de vermindering van inkomsten uit economisch belangrijke industrieen en industriegebieden. Daarbij kwam nog de problematiek der herstelbetalingen. De Duitse regering, bevreesd voor sociale onrust, weigerde over te gaan tot verregaande belastingverhoging en zocht haar toevlucht tot het zo inflatoir werkende middel van monetaire financiering. Het is deze monetaire financiering die de niet-Duits economen als belangrijkste oorzaak zien.

's Werelds oudste foto dateert uit 1826

Het is aardig soms oude foto-albums te bekijken. Foto's vaak van lang geleden, soms vergeeld al; Op onze familie-website zijn ook wat van die oude foto's te zien- bijv. de foto van Denijs van den Bos (1859-1913) en Suzanna van Rooijen (1859-1932) uit 1906 ongeveer. Onze oudste familiefoto's dateren inderdaad zo van rond de eeuwwisseling. Toch gaat de geschiedenis van de fotografie in algemene zin al veel verder terug en wel tot 1826, toen Joseph Nicephore Niepce de eerste op papier bewaard gebleven foto ter wereld maakte; 'Uitzicht vanuit het raam bij Le Gras' (1826).

Inflatie in de republiek van Weimar

Bij bestudering van de Duitse inflatieperiode doen zich twee vragen voor, die als leidraad zullen dienen voor het schrijven van dit verslag. 1) Waardoor ontstond de inflatie en waardoor ontwikkelde deze zich tot de hyperinflatie van 1923? 2) Wat waren de sociaal-economische gevolgen van de inflatie? Het zal duidelijk zijn dat er in de loop der jaren een groot aantal theorieen is opgesteld dat bedoeld was als antwoord op deze vragen. In de praktijk worden de verschillende theoretici ondergebracht in twee stromingen: een Duitse en niet-Duitse. In dit kader verklaart de Duitse richting de inflatie voornamelijk uit externe factoren, terwijl de niet-Duitse stroming juist uitgaat van interne oorzaken en factoren. Om te kunnen komen tot enige standpuntbepaling ten aanzien van de beide theorieen en verklaringen, is het noodzakelijk ten eerste een uiteenzetting van beide stellingen te geven, vervolgens die te toetsen aan de economisch-historische werkelijkheid en tenslotte te komen met een eventuele conclusie. Met betrekking tot de tweede vraag is uitgegaan van enkele andere vooronderstellingen. Hierover bestaat in de beide stromingen namelijk weinig of geen verschil van opvatting. Voor de beantwoording van deze probleemstelling is uitgegaan van een bepaalde sociale stratificatie en beroepsindeling. Aan de hand van die stratificatie wordt bekeken wat de gevolgen van de inflatie voor de verschillende groepen van mensen zijn geweest. Het ligt voor de hand dat gezien de beperkte omvang van het onderzoek uiteraard niet alle aspecten van de inflatie aan de orde konden komen. Volledigsheidshalve diende men die opmerking te maken.

12e Eeuwse sarcofaag uit Markermeer gevist

Een sarcofaag uit de 12 eeuw is uit het Markermeer gelicht. In de stenen kist zitten beenderen. Ook zijn er kruismotieven te zien die wijzen op het zeer vrome karakter van de Middeleeuwen. De sarcofaag is afkomstig uit het 'verdronken' Etersheim, een later onder water gelopen nederzetting.

Historisch Nederlands schip in Oostzee gevonden

In de Oostzee is nabij Stockholm opnieuw een wrak van een 17e eeuws Nederlands fluitschip gevonden. Het schip is in zeer goede staat. Masten, dek, romp, alles is in goede staat bewaard en intact. De fluit is een icoon van de Nederlandse handel op de Oostzee. Per jaar voeren er destijds 3000 schepen tussen Nederland en het Baltische gebied.

'Heuvelrug is echte schatkamer'

De Utrechtse Heuvelrug is een echte schatkamer. De kans op archeologische vondsten is er groot. Vanwege de hoge ligging was het al vroeg een aantrekkelijke verblijfplaats. Vanaf het Paleolithicum (300.000 -8800 v. Chr.) hebben er al mensen op de Heuvelrug gewoond. In 1976 was ik in Austerlitz, het hoogste punt van de Utrechtse heuvelrug.

Familie Frank 65 jaar geleden verraden

Het is vandaag precies 65 jaar geleden dat de familie van Anne Frank werd verraden. Op 4 augustus 1944 kwam op het hoofdkwartier van de Sicherheitsdienst in Amsterdam een telefonische tip binnen over het Achterhuis aan de Prinsengracht. Anne en haar familie en de overige onderduikers kwamen toen eerst terecht in een gevangenis aan de Euterpestraat, later in het huis van bewaring aan de Weteringschans. Vier dagen later reisden ze naar kamp Westerbork. In september 1944 moesten ze naar Auschwitz-Birkenau. Eind oktober gingen Anne en Margot naar Bergen-Belsen.

Skelet gevonden van 5000 jaar oud

In Rome is het skelet tentoongesteld van een strijder die 5000 jaar geleden is omgekomen. Zijn graftombe werd in mei dit jaar ontdekt bij Rome. In het graf lagen ook nog zes vazen en twee dolken.

Massagraf met 51 onthoofde Vikingen ontdekt

In Groot-Brittannie hebben archeologen een massagraf met 51 onthoofde jonge mannen opgegraven. Het zou om Vinkingen gaan die in de Middeleeuwen door de plaatselijke bevolking zijn geexecuteerd. De botten zijn tussen 890 en 1030 na Chr. begraven, zo blijkt uit koolstofdatering.

Twee jeugdwerken Mozart in Salzburg uitgevoerd

Twee onlangs ontdekte pianostukken van Wolfgang Amadeus Mozart zijn uitgevoerd in de Oostenrijkse stad Salzburg. Dat gebeurde op de piano waar de Oostenrijkse componist zelf nog op heeft gespeeld. De piano staat in het Mozarthuis, een museum dat is gevestigd in het huis waar de componist tussen 1773 en 1780 woonde. In de zomer van 1986 bezochten wij het zogeheten 'Mozarteum' in Salzburg. Eerder waren we in 1982 al in de plaats.

Romeinse graven in Ijsselstein ontdekt

In Ijsselstein zijn unieke archeologische vondsten uit de Romeinse tijd (2e eeuw na Chr.) gedaan. Intacte grafheuvels, menselijke crematieresten, scherven van aardewerk en botten van dieren. Naar verwachting worden er tien grafheuvels gevonden.

John Keats (1795-1821)

Vandaag viel mijn oog weer eens op een boekje dat ik op 13 maart 2004 kocht. Een minuscuul klein boekje van de hand van Boudewijn Buch: Zingende botten-over gedichten, dood en souvenirs. De eerste zin in dat boekje luidt:'Thuis bewaar ik de dood in mapjes. Keurige mapjes met knipsels, aantekeningen, foto's en kleine relikwieen.' -Buchs mapje van de Britse dichter John Keats (1795-1821) was vrijwel leeg. Er zat alleen een ansichtkaart in en een kopie van een artikel, echter niets van waarde. Buch schrijft dat hij het liefst een originele brief van Keats zou bezitten, of -nog liever- het manuscript van een van zijn odes zoals 'Ode on melancholy',' ode to a nightingale' of het' Ode on a Grecian urn' (geschreven in 1819). Het 'Ode on a Grecian urn' is een prachtig gedicht: 'Beauty is truth, truth beauty'-'that is all ye know on earth, and all ye need to know' (Schoonheid is waarheid, waarheid schoonheid- dat is al wat je weet en al wat je moet weten).

Replica VOC-schip Prins Willem door brand verwoest

De replica van het VOC-schip Prins Willem is verwoest door brand. Kort na middernacht kwam rook uit het vaartuig. Het werd een uitslaande brand. Het schip werd in 1984 en 1985 gebouwd in het Friese Makkum. Het origineel was in de 17e eeuw enkele jaren het vlaggenschip van de VOC. Het schip werd in 1650 gebouwd en zonk in 1662 bij Madagaskar.

Michael Zeeman (50) overleden

Na Simon Vinkenoog (de oudste hippie van Nederland) verliest de literaire wereld weer een man van formaat.Nu is op 50-jarige leeftijd de journalist en literair criticus Michael Zeeman overleden aan een hersentumor. Sinds 1991 schreef Zeeman voor de Volkskrant over literatuur, muziek, beeldende kunst en theater. Zeeman woonde lange tijd in Rome en presenteerde voor de VPRO televisie enige tijd een boekenprogramma: 'Zeeman met boeken.'

Romeinse schepen bij Napels

Voor de kust bij het Italiaanse Napels zijn 5 schepen uit de Romeinse tijd ontdekt. De schepen uit 100 voor tot 400 na Chr. vervoerden schalen en amfora's (vazen) met daarin wijn en garum (vissaus). De schepen zijn goed geconserveerd en de vracht is nog vrijwel intact.

Vaticaan breidt archeologische dienst uit

De voorzitter van de Pauselijke raad voor cultuur, aartsbisschop Ravasi, vindt dat het Vaticaan meer moet gaan doen aan archeologisch onderzoek. De Pauselijke commissie voor Gewijde archeologie is daarom met twee leden uitgebreid. Prof. Fabrizio Bisconti is benoemd tot hoofdverantwoordelijke voor de Romeinse catacomben. Deze onderaardse begraafplaatsen van de eerste christenen zijn volgens het verdrag van Lateranen eigendom van het Vaticaan. In 1980 bezocht ook ik deze catacomben.

Walter Cronkite (92) overleden

De Amerikaanse oud-nieuwslezer Walter Cronkite is op 92-jarige leeftijd na een lang ziekbed in New York overleden. Tussen 1962 en 1981 presenteerde hij het CBS Evening News. Hij versloeg onder meer de moord op Kennedy in 1963, de oorlog in Vietnam, de maanlanding in 1969- dezer dagen precies 40 jaar geleden- en het Watergate schandaal dat Nixon ertoe noopte in 1974 af te treden. Cronkite was 'een stem van zekerheid in een onzekere wereld', aldus president Obama. Een icoon in de televisiejournalistiek.

Leidse onderzoekers naar dodograf

Leidse onderzoekers vertrekken voor het vierde jaar naar Mauritius om dodofossielen op te graven. Het onderzoeksteam verwacht een compleet dodoskelet te vinden. Waarschijnlijk was het gebrek aan zoet water destijds een oorzaak voor het uitsterven van de dodo. De mens en de dodo hebben slechts een halve eeuw samengeleefd op Mauritius. De dodo stierf rond 1693 uit.

Plasterk geeft 69 cultuurschatten terug

Minister Plasterk heeft vandaag 69 cultuurschatten aan de ambassadeur van Irak teruggegeven. Het gaat onder meer om een inscriptie uit de tijd van Nebukadnezar, rolzegels die vergelijkbaar zijn met zegelringen, waarop plaatjes zijn ingekrast die iconografische informatie over de cultuur van toen bevatten, verder een stenen spijker, gebruikt voor het spijkerschrift van toen en vele terracotta figuurtjes. Deze cultuurschatten waren op illegale wijze opgegraven of geplunderd en werden op internet aangeboden. De cultuurschatten bevinden zich nu nog even in het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden.

Ondergronds vertrek ontdekt in Israel

In Israel hebben archeologen een door mensenhand gemaakte grot ontdekt in de Jordaanvallei. Het zou onder meer dienst hebben gedaan als klooster en schuilplaats voor vervolgde christenen of het Romeinse leger. Het inwendige van de grot maakt de indruk van een soort paleis. Zeer indrukwekkend!

Doek valt voor 195 jaar oude Staatscourant

Na bijna twee eeuwen valt vandaag het doek voor de Staatscourant. Wetten waren tot voor kort pas van kracht nadat ze in de Staatscourant waren verschenen. De Staatscourant was onder koning Willem I ook een propagandamiddel om zijn tegenstanders van repliek te dienen. Geboorten en overlijdensgevallen van leden van het koninklijk huis werden er ook in bekend gemaakt. Nu gaat de Staatscourant als SC door op internet. Er blijft ook een papieren versie verschijnen, maar die heet niet langer Staatscourant. De papieren oplage was de afgelopen jaren overigens toch al drastisch teruggelopen, er waren nog maar zo'n 5000 abonnees.

Botten van apostel Paulus gevonden

In Rome zijn in een tombe de botresten van de apostel Paulus gevonden. De apostel Paulus zou in 60 n. Chr. zijn onthoofd door de Romeinen. Hij zou zijn begraven buiten Rome, op de plaats waar later de basiliek St. Paulus-buiten-de-muren werd gebouwd. Op dinsdag 14 oktober 1980 bezocht ik deze basiliek tijdens de Rome-excursie.

Koninklijke Bibliotheek voltooit project

De Koninklijke Bibliotheek heeft een project van 27 jaar voltooid. Vanaf vandaag is een overzicht van alle tussen 1540 en 1800 verschenen Nederlandse boeken online te zien. Dat zijn boeken die vanaf het begin van de boekdrukkunst zijn verschenen. Het eerste Nederlandse boek dateert overigens al van 1473.Maar al eerder verschenen in het buitenland boeken. Dat wil zeggen dat niet Laurens Janszoon Coster maar Gutenberg de uitvinder van de boekdrukkunst is. De kwaliteit van het papier van de oudste Nederlandse boeken is erg goed. Het papier is dan nog gemaakt van lompen. Vanaf 1850 tot het midden van de 20e eeuw wordt papier meestal van hout gemaakt. Dit maakt de boeken uit die periode vrij kwetsbaar. De door de Koninklijke Bibliotheek online gezette bibliografie omvat ongeveer een half miljoen boeken.

Homo antecessor at mensenvlees

De voorvader van de moderne mens (homo sapiens) en de Neanderthaler, de homo antecessor, at hoogstwaarschijnlijk mensenvlees. Deze soort woonde 800.000 jaar geleden in het noorden van Spanje. Botten van de homo antecessor werden eind 19e eeuw in de Noordspaanse provincie Burgos gevonden. De homo antecessor at mensenvlees omdat hij het lekker vond, niet omdat er geen ander voedsel was. Bron: nu.nl

Portret Juliana bij de NOS

A.s zaterdag, 27 juni 2009, zendt de NOS alsnog de documentaire over koningin Juliana uit: 'Juliana, mevrouw, majesteit.' Op 30 april kwam dit portret van Juliana te vervallen door de vreselijke gebeurtenissen in Apeldoorn. Van Juliana bestaat vooral het beeld van een lieve moeder en oma. Maar daarnaast kon ze ook af en toe erg eigenzinnig zijn. Die kant wordt nu ook eens belicht in deze documentaire, het eerste nieuwe portret sinds haar overlijden in maart 2004. De uitzending is a.s zaterdag van half acht tot acht uur op nederland 2.

9000 jaar oud jachtkamp gevonden

In Groningen, bij het Meerstad-meer, is een jachtkampje uit ca. 7000 v. Chr. gevonden door archeologen. Tijdens de opgraving zijn meer dan 2500 stukjes vuursteen, waaronder tientallen pijlpunten ontdekt. Weer zo'n belangwekkende archeologische vondst.

Opening Hermitage Amsterdam

Vandaag, 19 juni 2009, wordt door koningin Beatrix en de Russische president Medvedev de Hermitage Amsterdam geopend. De opening zal live op televisie te volgen zijn vanavond. Het Amsterdamse filiaal van de Hermitage in Sint-Petersburg opent met een tentoonstelling over het leven aan het Russische hof in vroeger eeuwen. Er worden kostuums, voorwerpen en kabinetten over de dagelijkse onderwerpen van het hofleven in de 18e en 19e eeuw getoond. Op zondag 14 oktober 1990 bezocht ik de Hermitage in Sint-Petersburg. Op televisie liep deze maand een serie 'Passie voor de Hermitage' van de AVRO.

Het Nationaal Historisch Museum

Een meerderheid van de Tweede Kamer is voor de bouw van het Nationaal Historisch museum(NHM) bij het Openluchtmuseum in Arnhem. Minister Plasterk was voor vestiging van het museum bij de John Frostbrug. Daar was ook de directie van het museum voor. Uitgangspunt was twee jaar geleden echter al dat het NHM naast het Openluchtmuseum zou komen. Het openluchtmuseum werd door mij overigens al op een schoolreisje in 1975 en in 1995 met John en mijn moeder bezocht- een werkelijk uniek museum.

Schedeldakje Neanderthaler gepresenteerd

Gisteren heeft minister Plasterk van Onderwijs een van de Noordzeebodem afkomstig schedeldakje van een Neanderthaler gepresenteerd in het Leidse Rijksmuseum voor Oudheden. Het is het eerste Neanderthalerfossiel dat in Nederland is gevonden. Tot nog toe waren alleen stenen werktuigen van Neanderthalers in Nederland gevonden. Het schedeldakje is tussen de 40 duizend en 100 duizend jaar oud en werd in 2001 in Zeeland aangetroffen.

Anne Frank 80

Vandaag is het tachtig jaar geleden dat Anne Frank werd geboren. Ze kwam op 12 juni 1929 ter wereld en kwam in 1945 aan haar einde. Ze is maar 15 jaar oud geworden. Haar dagboek is wereldberoemd geworden. Anne was een intelligent en vroeg wijs meisje dat symbool is geworden voor het lot van de joden in de concentratiekampen en de onderduikperiode die daaraan soms vooraf ging. Gisteren werd bekend dat al haar dagboeken in de loop van het jaar permanent in het Anne Frankhuis in Amsterdam te bezichtigen zullen zijn. Vanavond is er op nederland 2 een anderhalf uur durende uitzending over haar vanuit hetzelfde Anne Frankhuis te zien.

Het koningschap van Willem II (vervolg)

In de inleiding heb ik mij de vraag gesteld in hoeverre Willem II als promotor, dan wel als tegenstander van een constitutioneel-liberale herorientatie kan worden gezien. Op deze plaats kan ik niet anders dan tot de conclusie komen dat noch van het een, noch van het andere sprake is. Bestudering van het door Willem II gevoerde economisch- en religieus-cultureel beleid - hoe summier gezien tijd en ruimte ook in dit werkstuk opgenomen- heeft mij doen inzien dat hier althans van beleidsverandering (veelal in liberale zin) gesproken kan worden. Politiek-constitutioneel ligt de zaak ietwat gecompliceerder. Hier is mijns inziens voor wat betreft de verhouding regering-parlement -wellicht mede door een zekere verruiming van de parlementaire macht door de herziening van 1840 -zeker na 1843 een verscherping der tegenstellingen zichtbaar. De verhouding koning-ministers -meer uitgebreid in het werkstuk behandeld -laat zich aanmerkelijk moeilijker beschrijven. Hier lijken bepaalde tendenties dooreen te lopen: conservatief-autoritaire trekken die dikwijls samengaan met een streven naar een meer liberaal georienteerd regeringssysteem, waarbij zij aangetekend dat autoritaire gedragingen ook hier vanaf 1843 de overhand leken te krijgen. Hoewel de meeste auteurs continuiteit in de feitelijke verhoudingen menen te moeten benadrukken, dient mijns inziens de rol die Willem II in de jaren 1840-1847 heeft gespeeld, als mede bepalend voor de veranderingen sinds 1848 te worden geacht: niet slechts vanwege zijn volledige aanvaarding van '1840', vooral door een algemene tendentie, overigens sterk wisselend, van tegemoetkoming aan wensen omtrent uitbouw van een meer liberaal regeringssysteem. Dit bij uitstek 'paradoxale' in de figuur van Willem II maakt hem -bij voorbaat- tot wat ik een typische overgangsfiguur zou willen noemen. Dat zijn zoon Willem III later meer dan eens in conflict kwam met vertegenwoordigers van het zogeheten nieuwe constitutionele bestel, mag aan deze opvatting geen afbreuk doen.

D-day 65 jaar geleden

Het is vandaag 65 jaar geleden dat de geallieerde landing op de Normandische kust plaatsvond. Regeringsleiders en staatshoofden wonen vandaag en dan met name vanmiddag de ceremonie in Frankrijk bij om deze gedenkwaardige invasie te gedenken en herdenken. Ook president Obama van de Verenigde Staten is vandaag in Frankrijk aanwezig. Gisteren bezocht hij nog het voormalige concentratiekamp Buchenwald in Duitsland in aanwezigheid van de Duitse Bundeskanzlerin Merkel.

Romeinse castellummuur in Utrecht ontdekt

Onder het Domplein in Utrecht is een 17 meter lange Romeinse muur ontdekt. Het gaat om een castellummuur, de grootste en best bewaarde Romeinse muur ooit in Nederland gevonden. De muur werd tot ver in de middeleeuwen gebruikt. Ik zag de beelden op televisie, erg spectaculair!

Dodental bloedbad Plein Hemelse Vrede nog altijd onbekend

Het dodental van het bloedbad op het Plein van de Hemelse Vrede in Peking is ook na twintig jaar nog altijd onbekend. De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Hillary Clinton (secretary of State) heeft aan de Chinese regering gevraagd nu eindelijk openheid van zaken te geven over het ingrijpen door het Chinese leger vandaag 20 jaar geleden. Het zou om honderden doden gaan, maar een officieel cijfer is tot op heden niet gepubliceerd. Het was op 3 en 4 juni 1989 dat in China vele doden vielen na het neerslaan van protestdemonstraties van studenten op het Plein van de Hemelse Vrede in Peking. Van de 'tankman', de man die voor een Chinese tank ging staan en van wie beelden de hele wereld overgingen, is sindsdien niets meer vernomen.

Dorp en grafheuvel uit Midden-Bronstijd opgegraven

In Enkhuizen is door archeologen een nederzetting en een grafheuvel uit de Midden-Bronstijd (1575-1200 v. Chr.) opgegraven. Ook werd een visfuik opgegraven- de eerste fuik uit de Midden-Bronstijd die in Nederland is gevonden. Er zijn resten van tien huizen gevonden- zogenaamde woonstal-huizen, waar mens en vee onder een dak leefden in die tijd. In de grafheuvel werd uit dezelfde tijd het lijk van een 25-35 jaar oude man gevonden.

Het bloedbad van Rawagede

Gisteravond was er in het actualiteitenprogramma Netwerk weer aandacht voor het bloedbad van Rawagede van 9 december 1947. Het bloedbad van Rawagede is een van de ernstigste misdrijven uit de Nederlandse koloniale geschiedenis en een zwarte bladzijde daarin. Op 9 december 1947 vielen Nederlandse troepen de plaats Rawagede, zo'n 100 km van Jakarta binnen. Mannen uit het dorp werden geexecuteerd. De Nederlandse staat heeft jarenlang geweigerd excuses aan te bieden voor de moorden, maar na 60 jaar lijkt de zaak te worden heropend. Advocaten van de overlevenden in het dorp hebben de Nederlandse staat aangeklaagd. Al in 1948 zou generaal Spoor in een brief aan een zekere Felderhoff hebben geschreven dat de daders van de slachtpartij niet voor de krijgsraad zouden hoeven te verschijnen en zo werd de zaak destijds in de doofpot gestopt. Majoor Wijnen die het bevel gaf tot de executies is inmiddels in 2001 overleden. Hij kan dus niet meer worden berecht en vervolgd. Er zouden nu nog 9 weduwen van de in totaal ruim 400 geexecuteerde Indonesische mannen in leven zijn. De tijd dringt dus voor de inlossing van de ereschuld.

Duitse Bondsrepubliek 60 jaar

De Duitse Bondsrepubliek bestaat deze week 60 jaar; ik heb iets met Duitsland. De Duitse geschiedenis is boeiend en interessant. In april 1989 studeerde ik af op een onderwerp uit de Duitse geschiedenis: 'Brunings streven naar een herinvoering der monarchie- een studie naar mogelijkheden en onmogelijkheden de monarchie in Duitsland nieuw leven in te blazen in de jaren 1930-1933, geplaatst in het licht van wat aan het streven voorafging.' Duitsland- in 1976 was ik er voor het eerst. Het was de tijd van Helmut Schmidt, de bondskanselier die in december vorig jaar zijn 90e verjaardag vierde en over wie ik op de Duitse televisie met grote belangstelling documentaires bekeek. De Duitse taal is een mooie taal, het is de taal van Schiller, Heine en Goethe. Enige tijd heeft de schaduw van de nazi's over deze taal gehangen. En ja, de Duitse geschiedenis kent vele zwarte bladzijden. Toch kunnen we dit de jongere generaties Duitsers niet aanrekenen. We spraken altijd Duits tijdens onze vakanties in Slovenie (1976-1988) en ik heb het altijd een mooie taal gevonden. In 4 VWO haalde ik niet voor niets een 10 voor Duits op mijn rapport. In 1988 bezochten we zowel Oost- als West-Berlijn en een jaar later waren we via de televisie getuige van de val van de Berlijnse muur, dit jaar 20 jaar geleden. Duitsland-land van dichters en denkers. De Duitse cultuur is een hoogstaande cultuur en ik heb me er steeds aan gelaafd.

Fossiel Ida: voorloper van mens en aap

In New York is gisteren een ongeveer 47 miljoen jaar oud fossiel getoond van een vrouwelijke primaat. Zij is Ida gedoopt. Het fossiel werd al in de jaren '80 gevonden, maar kwam toen in particuliere handen. Het zou om een heel vroege primaat gaan, een voorloper van de mens en de aap. Door nader onderzoek hoopt men nu meer inzicht te krijgen in de vroege evolutie van primaten.

Voorouders Suus en Tim woonden in Haarlem

Bezocht ik afgelopen vrijdag de mooie historische stad Haarlem, ook voorouders van Suus en Tim hebben voetstappen in Haarlem liggen. Johanna Zwarts, vrouw van Arie van den Eijkel, kwam uit Haarlem en werd er op 29 oktober 1808 of 1809 geboren. Nadat het huwelijk tussen Johanna en Arie in 1837 was gesloten, kozen de beiden dan ook domicilie in Haarlem. Arie was toen schipper en het echtpaar ging aan de Korte Houtstraat wonen. In 1842 wonen ze in de Lange Bogaardstraat. Johanna, die enige tijd winkelierster was, is dat dan niet meer. In de periode na 1846 woont men in de Haarlemse Vijfhoek. Arie was gereformeerd, maar zijn vrouw was evangelisch Luthers; ze had Duitse familie (Schwarz).

Unieke archeologische vondst in Valkenburg

In het Limburgse Valkenburg hebben Nederlandse archeologen weer een unieke vondst gedaan. Ze hebben bij een grot daar een restant van een prehistorisch kampvuur ontdekt. Ook zijn vuurstenen werktuigen en aardewerk gevonden. Nog onduidelijk is hoe oud de vondst werkelijk is, maar het moet uit de periode van 5000 v. Chr. of daaromtrent dateren. Nooit eerder werd een dergelijke vondst in Nederland gedaan. Dergelijke vondsten kennen we alleen uit landen als Belgie en Frankrijk. Vanaf 300.000 jaar geleden hebben er overigens al mensen in wat nu Nederland heet gewoond.

Sportverslaggever Han Hollander(1886-1943) met gedenksteen geeerd

Han Hollander (1886-1943) is op 4 mei j.l. met een zogeheten struikelsteen geeerd. De gedenksteen werd bij het laatste woonhuis van Hollander en zijn vrouw aan de Amstelkade in Amsterdam onthuld. Han Hollander was in de jaren dertig van de vorige eeuw een zeer bevlogen sportverslaggever. Tussen 1928 en 1940 deed hij voor de AVRO-radio vooral verslag van voetbalwedstrijden. Samen met de latere AVRO-baas Willem Vogt had hij in militaire dienst gezeten, waar hij al zeer enthousiast over door hem gevolgde voetbalwedstrijden kon vertellen. Het eerste sportverslag voor de radio werd door Hollander gegeven op 11 maart 1928, een Holland-Belgie wedstrijd. Tijdens de oorlog werd Han Hollander eerst afgevoerd naar kamp Westerbork om van daaruit te worden getransporteerd naar het concentratiekamp Sobibor, waar hij in 1943 ook zijn einde vond.

Beeldbank Tweede wereldoorlog Leiden gelanceerd

Het Regionaal Archief Leiden heeft op zijn site (www.leidenarchief.nl) beeld- en documentatiemateriaal gezet over de bezettingstijd in Leiden. Dat las ik vanmiddag in het Leids Nieuwsblad. Het gaat om informatie uit plakboeken, kranten, dagboeken, mappen en dozen met papier uit de bezettingstijd. Twee Leidenaren hebben gedurende de oorlogsjaren heel gedetailleerd een dagboek bijgehouden: Han de Wilde en een zekere Kasten. Uit die dagboeken blijkt dat de Leidse bevolking in de winter 1944/1945 behalve hongerig, ook angstig was. Er vlogen steeds Engelse vliegtuigen boven de stad. In december 1944 was het Leidse station doelwit van hun aanvallen om het vervoer van Duitse V11-bommen tegen te gaan.

Radio Oranje niet doorslaggevende factor in verzet tegen de bezetter

Radio Oranje was niet de doorslaggevende factor in het verzet tegen de Duitse bezetter in de jaren 1940-1945. Dat schrijft Onno Sinke in zijn deze maand verschenen proefschrift. Bij de mensen van Radio Oranje heerste een zekere angst om al te veel op te zwepen tot verzet, zeker in de eerste jaren van de bezetting. Men was bang dat de Duitsers represaille-maatregelen zouden nemen. Zo is er pas later via de zender over de Februari-staking bericht en was men ook terughoudend in de berichtgeving over de april-mei staking van 1943. De invloed van Radio Oranje was daarom veel kleiner dan werd gedacht. Het was niet veel meer dan een doorgeefluik van regeringsstandpunten en daarbij kwam dat niet iedereen kon luisteren naar de zender. Sinke:'Radio Oranje had alleen invloed wanneer de uitzendingen uit Londen aansloten bij wat de mensen in bezet Nederland toch al dachten en voelden. Op een enkele uitzondering na heeft het station niet concreet tot verzet opgeroepen.' Het geschiedenisprogramma 'Andere Tijden' besteedt op 7 mei a.s. in een uitzending aandacht aan Radio Oranje en aan de zienswijze van Sinke.

Martin Bril en de kleine keizer

Martin Bril is dood. Veel te jong ging hij op 49-jarige leeftijd als gevolg van darmkanker van ons heen. Kort voor zijn dood kreeg hij nog een literaire prijs voor zijn boek 'De kleine keizer. Het verslag van een passie.'
Want gepassioneerd was Bril zeker. Hij kon ook heel bevlogen vertellen. Bril raakte op een gegeven ogenblik zeer in de ban van Napoleon, op een manier zoals we die van Boudewijn Buch nog kennen. Zo reisde Martin Bril Napoleon achterna, ging hij naar Parijs en bezocht hij slagvelden en archieven nabij Wenen om op het spoor van de kleine keizer te komen, bekeek hij ook schilderijencollecties van de keizer.' Over niemand is zoveel geschreven als over Napoleon', wist Bril te melden. Van dag tot dag is zijn leven gedocumenteerd. Wat Bril vooral aantrok in Napoleon was diens eenzaamheid, snelheid, energie en kennis van zaken. Grote verdiensten had de keizer op zowel militair als bestuurlijk gebied. Martin Bril is niet meer. En opnieuw treuren we om het verlies van een begenadigd schrijver en columnist.Gelukkig zal hij voortleven in zijn werk.

De World Digital Library gelanceerd op internet

Gisteren, 21 april 2009, de verjaardag van Brigitte van den Bos-Vlieland (Van harte gefeliciteerd nogmaals met je verjaardag Brigitte!) is de digitale wereldbibliotheek gelanceerd op internet. Het gaat om een schat aan literaire werken, historische documenten, films en muziek die hier te vinden zijn. Ook niet-westerse inhoud is te vinden, het gaat per slot van rekening om een wereldbibliotheek. Heel interessant is het interview dat in 1949 werd opgenomen met een ex-slaaf die rond 1848 geboren was. In 1949 was hij 101 jaar. Het gaat om Fountain Hughes uit Baltimore. Er zijn ongeveer 26 geluidsopnamen van ex-slaven bewaard gebleven; slaven die na de Amerikaanse burgeroorlog vrijkwamen. Hughes vertelt over zijn leven als slaaf en over zijn leven in Amerika in de periode tussen 1860 en 1950. Heel boeiende informatie allemaal. Ga hiervoor naar http://www.wdl.org/. Gaarne aanbevolen!

Graf Cleopatra mogelijk gevonden

Het graf van de Egyptische koningin Cleopatra is mogelijk ontdekt. Ze ligt waarschijnlijk begraven in de tempel Tasposiris Magna, gewijd aan de oud-Egyptische godheid Isis. De tempel is gelegen ten westen van Alexandrie. Archeologen en historici vermoeden dat Cleopatra samen met haar geliefde Marcus Antonius, de Romeinse veldheer, begraven ligt. De beiden pleegden in 30 v. Chr. zelfmoord. Cleopatra regeerde Egypte zo'n 2000 jaar geleden. Marcus Antonius was magister equitum van Caesar tot diens dood in 44 v. Chr. Daarna vormde hij met Lepidus en Octavianus (de latere keizer Augustus) een triumviraat (driemanschap).

Opiumgebruik onder 19e eeuwse kunstenaars en dichters

Opiumgebruik was in de 19e eeuw, en dan met name in de eerste helft van die eeuw, een algemeen verbreid fenomeen onder schrijvers en dichters. Van Willem Bilderdijk (1756-1831) is bekend dat hij vaak zeer depressief was sinds zijn jeugd en dat hij opium gebruikte om de 'zielepijn' te verlichten. Ook uit later tijd is van Multatuli en Slauerhoff bekend dat zij opium gebruikten en Goethe zou zich ook al hebben overgegeven aan de opiomanie. Hij was ook een gebruiker van opiaten. De schrijver Hayter heeft in de jaren zestig- toen drugs veelvuldig gebruikt werden door jongeren, hippies en kunstenaars-over 'literair druggebruik' geschreven. Toch was het gebruik van opium in de romantische 19e eeuw niet zo heel erg bijzonder. Opiaten waren vrij bij de kruidenier verkrijgbaar en ze waren een geneesmiddel tegen pijn, vermoeidheid en depressie.Ze werden ingenomen zoals wij tegenwoordig wel eens een aspirientje slikken. Ook werd opium als slaapmiddel aangeprezen. Maar romantische kunstenaars romantiseerden het opiumgebruik sinds de eerste helft van de 19e eeuw en landen als Engeland, Frankrijk en Nederland importeerden opium in die tijd uit landen als Turkije waar papaver in grote hoeveelheden werd geteeld. In 1821 publiceerde de schrijver De Quincey zijn'Confessions of an English opium eater' en ook schrijvers en dichters als Coleridge, Keats, Crabbe en Thompson gebruikten het middel.

Weer mummies in Egypte ontdekt

Ten zuiden van de Egyptische hoofdstad Cairo is door Egyptische archeologen een dodenstad of necropolis ontdekt met 53 tombes met mummies. De mummies zijn beschilderd en behoren tot de mooiste die tot op heden zijn gevonden. Ze zijn soms wel 4000 jaar oud. Ook zijn er maskers, aardewerk en amuletten gevonden.

1609-Het twaalfjarig Bestand

Vandaag is het precies 400 jaar geleden dat het 12-jarig bestand werd gesloten, een overeenkomst tussen de Republiek en Spanje die een tijdelijk einde maakte aan de 80-jarige oorlog- een wapenstilstand. Mensen waren weer vrij om van zuid naar noord en van noord naar zuid te reizen en het was voor het eerst dat de Republiek door Spanje erkend werd. Als zodanig is het bestand een belangrijke etappe in de ontstaansgeschiedenis van ons land. In 1579 werd de Unie van Utrecht gesloten, in 1581 was er het Plakkaat van Verlatinghe, waarbij Philips II werd afgezworen. De vrede van Munster van 1648 betekende het feitelijke einde van de 80-jarige oorlog en de erkenning van de Republiek als zelfstandige natie. Ook de grondwet van 1814 is een belangrijke mijlpaal geweest. Maar de ondertekening van het 12-jarig bestand in 1609 past dus ook in dit rijtje van belangrijke gebeurtenissen. En dat bestand werd dus vandaag 400 jaar geleden ondertekend.

Aardbeving L'Aquila treft ook weer historische gebouwen

De aardbeving in het Italiaanse l' Aquila, waarbij tal van doden en gewonden zijn gevallen, treft mogelijk ook historische gebouwen in het centrum van de plaats. Het historische centrum herbergt namelijk palazzi, bronnen en kerken, waaronder de Santa Maria di Collemaggio uit de 13e eeuw en de monumentale basiliek van de heilige Bernardin van Siena uit de 15e eeuw. Het is mij nog niet bekend of deze gebouwen ook werkelijk beschadigd zijn door de beving van hedenochtend. De historische, in de 13e eeuw door keizer Frederik II gestichte plaats werd eerder in 1703, 1786 en in 1958 door aardbevingen verwoest en beschadigd. Op 26 september 1997 werd Assisi getroffen door twee aardbevingen. Daarbij vielen vrijwel geen doden of gewonden, maar werd grote schade aangericht aan historische gebouwen en kunstwerken.

G20-top in Londen cruciaal

Op deze 38e verjaardag van Johannes Johnny van den Bos wil ik het even hebben over de G20-top in Londen. President Obama is gisteren al aangekomen in Londen en tal van andere regeringsleiders en presidenten zullen daar vandaag en morgen aanwezig zijn. Deze economische top is van belang voor het weer vlottrekken van de wereldeconomie. En hij wordt al vergeleken met de economische top van 1933, middenin de depressie van de jaren dertig. Toen mislukte de top en koos Amerika voor de weg van isolationisme en protectionisme. Wordt die fout nu weer gemaakt en kiest ieder voor zich? Of houdt Amerika en Obama in het bijzonder vast aan vrijhandel en laisser-faire kapitalisme? Het is inderdaad te hopen dat de wereld niet vervalt in de fout van 1933 en zich niet protectionistisch opstelt. Want anders moeten we wel zeker weer vrezen voor een depressie met alle gevolgen van dien.

Ook Armandomuseum ging in vlammen op

Nogmaals wil ik hier terugkomen op het gevaar dat cultuur- en kunsthistorisch erfgoed loopt door brand-, water- en oorlogsschade. Ook in Nederland kennen we daar voorbeelden van. Zo ging op 22 oktober 2007 het Armandomuseum in Amersfoort in vlammen op. Het was gevestigd in de 19e eeuwse Elleboogkerk in de stad. Even leek ook het documentatie-archief van de in 1929 geboren kunstenaar Armando verloren te zijn gegaan, maar dat bleek later niet het geval. Wel is duidelijk geworden dat tal van schilderijen van de hand van Armando, die geldt als een van de belangrijkste hedendaagse kunstenaars van ons land, verloren zijn gegaan door de brand. Een zestal schilderijen zou gered zijn na de brand. Armando zelf omschreef de brand als een ramp. Er is nu geld bijeengebracht om een website te openen waarop informatie over het werk van de kunstenaar te vinden zal zijn. De website wordt in 2010 gelanceerd. Armando heeft jarenlang in Berlijn gewoond en heeft zich in zijn werk vooral laten inspireren door de Tweede Wereldoorlog. Zijn werk is deels autobiografisch. Hij is ook violist en schrijver.

Cultuurhistorisch erfgoed steeds in gevaar

Het cultuurhistorische erfgoed loopt voortdurend gevaar. Hetzij door brand, hoogwater of oorlogen. Steeds moeten we er rekening mee houden dat ons culturele erfgoed gevaar loopt vernietigd te worden. Dit was het geval bij het stadsarchief van Keulen begin deze maand, maar er zijn meer voorbeelden van erfgoed dat verloren dreigde te gaan of reeds verloren is gegaan. Zo werd in 2004 in Weimar de Herzogin Anna Amalia-bibliotheek door brand verwoest, werd door oorlogshandelingen het nationale museum in Bagdad, dat gold als de grootste kunstcollectie van Mesopotamische kunst, in 2003 verwoest en liep de Duitse nationale kunstcollectie in Dresden in 2002 gevaar door overstroming. Het betrof hier werken van Raffael tot Rembrandt. De Boeddha-standbeelden van Bamiyan in Afghanistan werden door de Taliban opgeblazen en in 1945 werd door oorlogshandelingen (bommen en raketten) de Frauenkirche in Dresden opgeblazen. Berucht waren de boekverbrandingen in 1933 na het aantreden van de nazi's onder Adolf Hitler. De Egyptische piramides en graven waren in de 19e eeuw het doelwit van rovers en plunderaars. Egyptische schatten kwamen niet altijd op legale wijze in de vooral Europese musea terecht.

Nieuwe website over de Tweede wereldoorlog in ons land

Er is deze week een nieuwe website gelanceerd met informatie over de bezettingstijd en het begin ervan in Nederland. Ga daarvoor naar www.woiionline.nl. Hier vindt u onder meer radioberichten van 10 mei 1940, ooggetuigenverslagen over de 5 oorlogsdagen in ons land, krantenverslagen over het begin van de oorlog en tal van andere wetenswaardigheden over de 5 lange en bange jaren die ons land beleefde tussen 10 mei 1940 en 5 mei 1945; over het dagelijks leven, het theater- en bioscoopbezoek gedurende deze periode, het verloop van de oorlog enz. Een prachtige aanvulling op de kennis die we al hebben over deze zo diep ingrijpende periode uit onze geschiedenis of een eerste kennismaking voor diegenen die er meer over willen weten. Gaarne aanbevolen!

Nogmaals het Stadsarchief van Keulen

Over de ineenstorting van het stadsarchief van Keulen wil ik hier nogmaals schrijven. 10% van de archivalia is nu geborgen. Het zijn archiefstukken die met name in de kelder van het archief lagen. 90% zou nog onder het puin liggen en van die archieven is nu een paar procent dan weer gered tot op heden. Omdat het vorige week regende in Keulen is een zeil over het puin gespannen om te voorkomen dat de zich onder het puin bevindende archiefstukken nog verder door het water beschadigd zouden raken. Het zal zeker 20/30 jaar duren voordat de archivalia gerestaureerd zullen zijn. Ook archieven die betrekking hebben op de geschiedenis van Nederland (er lag in Keulen bijvoorbeeld informatie opgeslagen over katholieken die tijdens de 80-jarige oorlog naar Keulen vluchtten) zijn vooralsnog verloren gegaan.

Het geheugen van Keulen ligt in puin

Het geheugen van Keulen ligt in puin. De archiefschatten van de stad zijn -zo het zich nu laat aanzien- grotendeels vernietigd. Een deel kon worden gered, maar onzeker is of de documenten, waarvan de oudste uit het jaar 922 dateert, allemaal geborgen kunnen worden. Veel kerkelijke archieven, documenten van de wereldberoemde Goethe, de schrijver Heinrich Boll en het archief van de Rijnlander Konrad Adenauer lijken vooralsnog verloren te zijn gegaan. Wat een droefenis! Het is een ramp voor de geschiedschrijving en het culturele erfgoed van Europa, erger dan de brand in de Anna Amalia-bibliotheek in Weimar een aantal jaren geleden. Toen waren er nog dubbele uitgaven van boeken beschikbaar. Van de documenten in Keulen zijn alleen microfilms beschikbaar die in het Zwarte Woud liggen opgeslagen. De originelen zijn onvervangbaar!

Historisch stadsarchief Keulen ingestort

Het historische stadsarchief van Keulen is ingestort. Er wordt met speurhonden nu nog naar mensen onder het puin gezocht. Tal van historische documenten die betrekking hebben op de geschiedenis van Keulen zijn daarnaast onder het puin bedolven. Oorzaak van het ineenstorten van het archief zou de aanleg van de Noord-Zuidlijn in de stad zijn. Een aantal archiefstukken is geborgen, maar veel zal ook verloren dreigen te gaan nu. Diep triest dat dit gebeurd is, in de eerste plaats vanwege de doden en gewonden.

Nogmaals de crisis

De economische crisis in ons land en in de wereld begint nu echt neer te slaan in de gezinnen en in de huishoudens. Mensen komen met schulden te zitten, de koopkracht wordt aangetast en de pensioenen staan op de tocht. Gelukkig kwam president Obama van de VS gisteren in zijn 'State of the Union' met wat peptalk, dat kunnen we nu goed gebruiken. In de reeks omvallende banken wankelt nu ook de voedselbank. Voorraden worden niet langer aangevuld omdat voedsel- en levensmiddelenbedrijven efficienter gaan werken vanwege de crisis en ook neemt het aantal mensen dat bij de voedselbank aanklopt hand over hand toe.

Economische crisis vergelijkbaar met crisis van jaren dertig

De economische crisis van nu is vergelijkbaar met die van de jaren dertig. Zoveel is wel duidelijk nu de cijfers van het CPB vanochtend zijn gepubliceerd. De economie krimpt dit jaar met 3,5% en dat is sinds de jaren dertig niet meer in ons land voorgekomen. De werkloosheid loopt dit jaar fors op tot zo'n 425.000 en volgend jaar zelfs tot bijna 700.000. Het is echt dramatisch nieuws dat we vandaag te horen kregen. Al langer circuleerden deze geluiden in de pers en op radio en televisie, maar vandaag is het dan toch nog als een klap gekomen. Nederland beleeft een zeer zware recessie. Minister Van der Hoeven van economische zaken sprak deze week ook al over jaren van economische krimp die ons te wachten staan. En zo zullen we ook niet langer om het begrip 'Depressie' heen kunnen, ben ik bang.

Dertig mummies in Egypte gevonden

In een 4300 jaar oude grafkelder in de Egyptische Saqqararegio hebben archeologen 30 mummies en een stenen sarcofaag gevonden. Een van de mummies dateert van 640 voor Christus, de sarcofaag zou 2400 jaar voor Christus gemaakt zijn. De archeologen hopen nog amuletten te vinden, zodat meer over de identiteit van de mummies duidelijk wordt.

Prehistorische grotwoningen in China

In het noordwesten van China hebben Chinese archeologen zeventien 5500 jaar oude grotwoningen en pottenbakkerswerkplaatsen blootgelegd. De huizen liggen langs de rivier de Jinghe en worden toegeschreven aan de neolithische Yangshao-cultuur. Deze cultuur staat bekend om de rode aardewerken potten, waarop patronen en dierfiguren werden aangebracht. Uit de opgraving blijkt dat sommige mensen zich specialiseerden in het vervaardigen van pottenbakkerskunst.

Archief Schmelzer overgedragen aan Nationaal Archief

Het persoonlijk archief van de vorig jaar overleden oud-fractievoorzitter en oud-minister van buitenlandse zaken Norbert Schmelzer (1921-2008) is overgedragen aan het Nationaal Archief te Den Haag. Schmelzer hield onder meer jarenlang een dagboek bij en dit dagboek kan interessante informatie omtrent de motieven van Schmelzer over besluitvorming bevatten. Hoewel Schmelzer vooral bekend is geworden door 'De Nacht van Schmelzer' in 1966 en je zou denken dat hij dat als het meest spannende moment uit zijn loopbaan zag, beschouwde hij zijn rol bij de vrijlating van de in Ierland ontvoerde Nederlandse zakenman Tiede Herrema in 1975 als de meest spannende operatie van zijn leven. Dat vond hij een enerverende tijd. Jelle Gaemers, een oud-studiegenoot van mij en werkzaam bij het Nationaal Archief: 'Persoonlijke archieven zijn heel waardevol. Ze geven kleur aan de officiele overheidsstukken. We proberen politici ervan te overtuigen hun papieren goed te bewaren en ze aan ons over te dragen.'

De dag van de inauguratie van Barack Obama

Vandaag is een historische dag voor de Verenigde Staten en de wereld. Want vandaag wordt de eerste zwarte president van Amerika beedigd. De media staan er bol van. Op de website van de BBC zag ik een kort interview met de in 1968 vermoorde ds. Martin Luther King die destijds al voorspelde dat de Verenigde Staten binnen 40 jaar of eerder een zwarte president zou hebben. Die droom van King wordt vandaag bewaarheid. Ik ben erg benieuwd naar de speech van Obama vandaag. Want om die speech draait het allemaal op de dag van een inauguratie van een nieuwe Amerikaanse president. Wat gaat Obama Amerika en de wereld zeggen? Wat zijn zijn plannen en waarheen wil hij ons leiden? Hoe komen we uit de ernstigste economische crisis sinds de Depressie van de jaren dertig? Vanavond om zes uur Nederlandse tijd weten we het.

Het koningschap van Willem II (vervolg)

Het is vanaf 1843 dat koning Willem II de kennelijk ontstane tegenstelling tussen regering en parlement meer en meer gaat benadrukken. Hij zag deze tegenstelling vooral als een conflict tussen op herziening van de grondwet beluste parlementariers enerzijds en een grondwet-beschermende regering anderzijds. Het conflict liep dusdanig hoog op dat de vorst in 1847 zijn ministers beval niet meer in te gaan op interpellaties die mede ten doel kregen informatie ten aanzien van herziening te verkrijgen. De invloed die van de hervormers (men moet hierbij vooral aan Thorbecke c.s. denken) uitging was overigens minder groot dan de koning toen gedacht had. Zeker reikte deze op een gegeven ogenblik zo ver dat zelfs ministers aan herziening begonnen te denken, maar het uiteindelijk verloop van de gebeurtenissen in de periode 1840-1847 gaf een ander beeld te zien. In december 1844 kwam de kwestie in het centrum van de politieke belangstelling. Samen met acht andere kamerleden bood Thorbecke een proeve van een nieuwe grondwet aan twintig voorstanders aan. Slechts zeven ervan wilden het 'Negenmannenvoorstel' steunen, zodat het uiteindelijk op 31 mei 1845 met 34 tegen 21 stemmen werd verworpen. Hoewel Thorbecke een geenszins geringe rol heeft gespeeld in het proces dat geleid heeft tot de grote ommekeer van 1848, het jaar waarin men gewoonlijk de parlementaire periode laat aanvangen, is die rol mijns inziens nooit dominant geweest. Het was de 'autocraat' Willem II die in 1848 de doorslag gaf tot de 'ommekeer'. Hoeveel groter schat men zijn invloed en betekenis wanneer men zich nog realiseert dat een kamermeerderheid in 1845 een herziening a la Thorbecke had willen verhinderen.

Anna van den Eijkel: het jaar 1929

Is het morgen, 5 januari 2009, 90 jaar geleden dat ons omaatje Jansje Schaft ter wereld kwam, op 4 november a.s. zal het 100 jaar geleden zijn dat onze andere oma het levenslicht zag: Anna Bavelaar-van den Eijkel. Ik wil hier ingaan op hoe zij het jaar 1929 beleefde. Dat jaar begon niet gelukkig voor haar. Het zal in februari/maart 1929 geweest zijn dat zij de ziekte pleuritis opliep, waarschijnlijk als gevolg van de strenge winter, waarbij temperaturen van -20 C geenszins een uitzondering waren. Anna zal een aantal weken ernstig ziek zijn geweest en zal op advies van de huisarts zeker het bed hebben moeten houden. Bij het ontluiken van de eerste voorjaarsbloemen was ze evenwel nog niet volledig hersteld. Toen de familie Van den Eijkel in het voorjaar van 1929 bezoek kreeg van de bedrijfsleider van de firma Brenninckmeijer, bij welk bedrijf vader Nicolaas gewoon was zijn hoeden te kopen, was Anna gedwongen bij het nemen van een foto voor het huis, de verrichtingen buiten vanuit een stoel voor het raam gade te slaan. Ze zag toen nog erg bleek. Spoedig nadien zal ze evenwel volledig zijn hersteld, waarna ze zich weer volop in haar sociale leven zal hebben gestort. Over hoe Anna de zomer van het jaar 1929 precies heeft beleefd, zijn ons geen nadere gegevens bekend, maar het zal voor zich spreken dat ze zeker af en toe met haar vriendinnen is uitgeweest. Tot die vriendinnen kon zeker Guus Binnendijk worden gerekend, met wie zij zeker aan het begin van de jaren dertig een uitermate goede vriendschap onderhield en met wie zij 's zomers veelal uitstapjes maakte naar onder meer Den Haag en Scheveningen. De beurskrach van oktober 1929 ging aanvankelijk vrij onopgemerkt aan Anna en aan het gezin Van den Eijkel voorbij. Ofschoon de ineenstorting van de beurs heel directe gevolgen had voor de Amerikaanse bank- en beleggingswereld, bleef de Nederlandse economie in eerste instantie buiten schot. Mogelijk zijn er enige niet nader te omschrijven spanningen opgetreden in het najaar van 1929, de grote klap zou voor met name vader Nicolaas van den Eijkel pas enige jaren later komen. Vooralsnog stelde hij alles in het werk om zijn huis en bollenschuur, die overigens voor 100.000 gulden verzekerd was, via goedlopende zaken terug te verdienen.